EFB (Enhanced Flooded Battery) to akumulator kwasowo-ołowiowy o wydłużonej żywotności. Przeznaczony jest głównie do samochodów z systemem start-stop, ale także tych intensywnie użytkowanych i wyposażonych w wiele odbiorników prądu. W związku z rosnącą liczbą nowych pojazdów wyposażonych w ten system coraz częściej będziemy spotykać się z koniecznością wymiany i diagnozowania akumulatora typu EFB.

Akumulatory EFB mają trzykrotnie wyższą wytrzymałość cykliczną w porównaniu do konwencjonalnych oraz zwiększoną odporność na częste rozładowywanie przy utrzymaniu wydłużonej żywotności i wysokich parametrów (wnioski na przykładzie badanego produktu Galaxy EFB, Autopart). Ponadto są one dostępne na rynku od niedawna, co oznacza użycie do ich wytwarzania zaawansowanych technologicznie rozwiązań w zakresie budowy i jakości komponentów. Na uwagę zasługuje np. bezobsługowe podwójne wieczko bez korków, które posiada płaską powierzchnię, zgrzaną nakładkę z podwójnymi wkładkami przeciwwybuchowymi i system specjalnego labiryntu walczący z wydostaniem się kwasu i pozwalający elektrolitowi spłynąć z powrotem do cel. W momencie np. wywrócenia samochodu ma to duże znaczenie – z akumulatora nie wycieka elektrolit.

Czym jest system start-stop?
Zadaniem systemu start-stop jest monitorowanie pracy silnika i wyłączanie go, gdy się zatrzymuje, oraz automatyczne włączanie (poprzez naciśnięcie sprzęgła), gdy pojazd rusza. Pomaga to uniknąć niepotrzebnej straty energii powodowanej przez pracę silnika na biegu jałowym oraz zdecydowanie zmniejsza emisję spalin – nawet o 10%. Jest to szczególnie ważne w aglomeracjach miejskich, gdzie zainstalowana jest sygnalizacja świetlna. Według wstępnych danych używanie systemu start-stop powoduje redukcję zużycia paliwa do 15%.

Wymiana akumulatora EFB
Zawsze wymieniamy akumulator przeznaczony do pojazdów z systemem start-stop. Głównym parametrem, który je charakteryzuje, jest wysoka zdolność przyjmowania ładunku. Daje to gwarancję, że w krótkich odcinkach czasowych pomiędzy zatrzymaniami i rozruchami pojazdu akumulator zostanie ponownie doładowany do swojej nominalnej wartości pojemności. Standardowy akumulator będzie w takim trybie pracy permanentnie niedoładowany, co w konsekwencji doprowadzi do przedwczesnej destrukcji materiału aktywnego, czyli „śmierci baterii”.
Akumulatory pojazdów wyposażonych w start-stop powinny być zawsze wymieniane w warsztacie. Tylko profesjonalna wymiana i ustawienie właściwego typu może zapewnić prawidłowe działanie systemu start-stop i osiągnięcie pożądanego zmniejszenia zużycia paliwa i emisji CO2. W przypadku wielu pojazdów z tym systemem wymiana akumulatora wymaga użycia odpowiedniego testera diagnostycznego, dostosowania akumulatora w pojeździe i zaprogramowania danych technicznych, takich jak pojemność i numer seryjny.

Diagnozowanie stanu akumulatora
Ręczne testery do diagnozowania stanu akumulatora zwykle trafnie wskazują problemy. Należy jednak pamiętać o kilku istotnych kwestiach.
Po pierwsze, testery są przeznaczone do oceny wadliwych lub używanych akumulatorów. Podczas sprawdzania zdolności rozruchowej nowego akumulatora bywają zawodne, częściowo z powodu stosowanych algorytmów do odczytu jego stanu. Na odczyt może mieć także wpływ stan kabli i złączy biegunowych. Po drugie, różne testery mogą dawać różne wyniki – dotyczy to zarówno marek, jak i poszczególnych modeli tej samej marki. Odczyty prądu rozruchu można mierzyć zgodnie z wieloma międzynarodowymi normami, jak SAE, EN, DIN.
Wreszcie, różne techniki konstrukcji akumulatora mogą znacząco wpłynąć na odczyt na cyfrowym testerze przewodności, ponieważ muszą być stosowane wspólne algorytmy – akumulatory o większej trwałości mają tendencję do przenoszenia większej ilości materiału i większej gęstości, co zwykle odzwierciedla niższe napięcie początkowe, ale dłuższe czasy. Cyfrowe testery mogą określać realistycznie tylko początkową wewnętrzną rezystancję akumulatora w konkretnym jego stanie, a nie ilość materiału. Może to powodować znaczną różnicę pomiędzy wskazywanymi danymi prądu rozruchu a rzeczywistymi danymi uzyskanymi w laboratorium w zakresie rzeczywistych obciążeń zgodnie z odpowiednią normą dla danego akumulatora.
W efekcie akumulator, który ma 2-3 lata, może być użyteczny przez wiele lat, ale ze względu na „zużycie” może dać tylko 75% odczytu jego stanu.
Ogólnie rzecz biorąc, cyfrowy tester daje najlepsze informacje na temat oceny używanych akumulatorów na rynku, co należy zawsze wziąć pod uwagę, sprawdzając stan nowych produktów.
Właściwe przeprowadzenie diagnostyki każdego akumulatora powinno opierać się na 3 podstawowych kwestiach: zastosowaniu i instalacji akumulatora, historii serwisowania oraz kontroli wizualnej. W prawidłowej ocenie stanu akumulatora pomogą odpowiedzi na poniższe pytania.

ZASTOSOWANIE I INSTALACJA AKUMULATORA

• Czy akumulator był używany zgodnie z zastosowaniem?
• Czy akumulator ma parametry właściwe dla danego zastosowania? Czy prąd rozruchu jest co najmniej równy oryginalnym wymaganiom podanym przez producenta pojazdu?
• Czy pojazd ma dodatkowe wyposażenie elektryczne szczególnie takie, które nie jest oryginalnym wyposażeniem, np. klimatyzacja, radio lub inne akcesoria? Jeśli tak, może być potrzebny akumulator o zwiększonych parametrach prądowych.
• Czy akumulator jest właściwie zamocowany w pojeździe? Czy miejsce mocowania pasuje do akumulatora?
• Czy klemy pasują do końcówek akumulatora, są właściwie ustawione i wyczyszczone? Czy jeśli akumulator był zmieniony na akumulator z innym położeniem końcówek (z górnych na boczne lub odwrotnie), to odstęp między końcówkami a częściami metalowymi pojazdu jest wystarczający?

HISTORIA SERWISOWANIA AKUMULATORA
Poznanie historii serwisowania akumulatora i historii problemów od właściciela może pomóc w ustaleniu przyczyn wadliwości.

• Czy akumulator był używany w innych zastosowaniach lub pojazdach niż obecny? Inne zastosowania mogą wpływać na okres jego trwałości.
• Czy system elektryczny pojazdu był naprawiany lub ostatnio zmieniony i czy jest we właściwym stanie operacyjnym? Działanie systemu ma znaczący wpływ na trwałość akumulatora.
• Czy samochód jeździł regularnie, a może stał zaparkowany przez dłuższy czas? Akumulatory same się wyładowują; przedłużony czas niedoładowania może mieć szkodliwy wpływ na ich trwałość.
• Czy trudno było uruchomić samochód z jakiegoś powodu? Problemy z uruchomieniem mogą powodować nadmierne obciążenie akumulatora lub pokazują, że jest za słaby do tego zastosowania.
• Czy akumulator wymagał częstego dodawania wody do jednej lub kilku cel? Nadmierna strata wody w jednej celi może wskazywać na zwarcie. Nadmierna strata wody we wszystkich celach może wskazywać na przeładowanie lub zużycie akumulatora albo oba te stany.

KONTROLA WIZUALNA
Kontrola wizualna może ujawnić oznaki niewłaściwego użytkowania, które mogą być przyczynami wadliwości.

• Czy końcówki noszą znaki uderzeń młotkiem w wieczko, skręceń lub wklęśnięć? Nawet taka mała oznaka może powodować wewnętrzne uszkodzenia.
• Czy blok i wieczko noszą oznaki naprężeń, stłuczeń, wysokiej temperatury lub uszkodzeń wibracyjnych, które mogą spowodować przecieki lub wewnętrzne uszkodzenia?
• Czy odpowietrzniki są zainstalowane poprawnie? Niewłaściwie zainstalowane, pominięte lub zatkane mogą powodować wybuchy, przecieki lub skażenie.
• Czy na wieczku znajduje się kwas lub obce materiały? Obce materiały zmieszane z kwasem wokół końcówek lub pomiędzy nimi mogą powodować duże samowyładowanie lub niedostateczne doładowanie.
• Czy poziom elektrolitu w którejkolwiek z cel jest poniżej górnego brzegu płyt? Mogłoby to wskazywać na przeładowanie, brak obsługi lub wewnętrzne zwarcia.
• Czy elektrolit jest mętny, odbarwiony lub zanieczyszczony obcymi materiałami? Mętny elektrolit może wskazywać na opad masy czynnej spowodowany przeładowaniem lud drganiami. Zanieczyszczenie może spowodować duże samowyładowanie lub słabą zdolność rozruchową.

Coraz więcej start-stop
Rosnąca popularność systemu start-stop (co roku sprzedaż wyposażonych w niego samochodów rośnie o 15%) spowoduje wzrost zastosowań akumulatorów, które będą w stanie wesprzeć jego działanie. Warto już dziś przyswoić sobie większą wiedzę o tych produktach, mając na uwadze jak najlepsze wykorzystanie potencjału, jaki dają technologie zastosowane do produkcji EFB.
Na koniec jeszcze kilka słów przypomnienia – każdy zużyty akumulator powinien być najpierw odpowiednio przechowywany, zabezpieczony, a następnie przekazany do placówki, która prowadzi zbiórkę zgodnie z wymogami ustawy o bateriach i akumulatorach. Według najnowszych danych niemal całość akumulatora jest poddawana procesowi recyklingu.

Henryk Przybyło
dyrektor działu R&D Autopart

Z firmą związany od 27 lat. Odpowiada za projektowanie i wdrażanie nowych produktów oraz rozwój innowacyjnych technologii i parku maszynowego. Nadzorował ważniejsze projekty z obszaru produkcji akumulatorów hybrydowych i wapniowych, wdrażał system do produkcji płyt Cominco-Mac. Jako dyrektor Działu Badań Akumulatorów opatentował wraz z zespołem rozwiązanie: „Elektrolit do formacji mas czynnych ogniw kwasowo-ołowiowych oraz sposób formacji” (Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej). Henryk Przybyło jest cenionym w branży ekspertem, prelegentem wielu branżowych, międzynarodowych konferencji.