Aby odpowiedzieć na postawione w tytule pytanie, trzeba zrozumieć, jak bardzo istotnym elementem układu klimatyzacji jest osuszacz i jakie funkcje spełnia. W wielu przypadkach kierowcy nawet nie wiedzą o istnieniu filtra osuszającego, a już na pewno nie potrafią wskazać jego położenia w samochodzie. 

Osuszacz montowany jest w układach klimatyzacji z wbudowanym zaworem rozprężnym. Najczęściej znajduje się na odcinku pomiędzy skraplaczem a parownikiem, ale w najnowszych modelach samochodów stosuje się także osuszacze zintegrowane ze skraplaczem w postaci plastikowego wkładu bądź woreczka.
Osuszacz często określany jest mianem odwadniacza, a to dlatego, że jego podstawowym zadaniem jest zabezpieczanie układu klimatyzacji przed nadmiarem wilgoci.

Przyjrzyjmy się dokładnie funkcjom, jakie ten element spełnia:

- stanowi rodzaj zbiornika na czynnik chłodniczy – utrzymując pewne rezerwy chłodziwa, zapewnia jego płynny i właściwy dopływ do parownika;

- odpowiada za odwadnianie czynnika chłodniczego – wilgoć, która przedostaje się do układu podczas montażu sprężarki czy jakiejkolwiek innej mechanicznej ingerencji w system, ma negatywny wpływ na funkcjonowanie klimatyzacji. Dzieje się tak, ponieważ podczas procesu rozprężania czynnika w zaworze rozprężnym cząsteczki wody wydzielają się w postaci kryształków lodu mogących osadzać się wokół iglicy zaworu i blokować przepływ czynnika. Sytuacja taka prowadzi również do zaburzeń w pracy samego parownika. Dodatkowo obecność wody w układzie wywołuje korozję metalowych elementów, co z czasem powoduje zanieczyszczenie czynnika, powolne zamulanie skraplacza, a w konsekwencji prowadzi do jego zapychania. Osuszacz dzięki zawartości żelu krzemionkowego i tlenków glinu wiąże w sposób chemiczny wilgoć i nie pozwala na dalszy jej transport w układzie. W zależności od typu osuszacza, może on zgromadzić od 6 g do 12 g wody. Ilość ta uzależniona jest także od temperatury w układzie: im niższa, tym więcej wilgoci może zatrzymać odwadniacz;

- zapewnia filtrację cząstek stałych – obecne wewnątrz osuszacza warstwy filtrujące mają za zadanie zatrzymać wszelkie opiłki, osady, bród i inne zanieczyszczenia mogące przeniknąć do układu podczas montażu. Brak filtracji prowadziłby do zablokowania zaworu rozprężnego i trwałych uszkodzeń kolejnych podzespołów. Dodatkowym zabezpieczeniem jest także sama konstrukcja osuszacza pozwalająca na dekantację czynnika chłodniczego. Pionowa rurka odprowadzająca czynnik zakończona jest najczęściej w odległości 1-2 cm od dna filtra, co stwarza dodatkową strefę pozwalającą na osadzenie się ewentualnych nieprzefiltrowanych zanieczyszczeń;

- pozwala kontrolować poziom czynnika w układzie – ta funkcja dotyczy jedynie niektórych modeli osuszaczy, wyposażonych w wziernik do kontroli stanu napełnienia układu klimatyzacji.

Różne typy osuszaczy

Należy pamiętać, że filtr osuszający został zaprojektowany w taki sposób, aby pochłaniać wilgoć już od chwili jego rozhermetyzowania. Na czas transportu i magazynowania osuszacze napełniane są azotem i zachowują swoje własności. Jeżeli w wyniku niewiedzy lub zaniedbania pozostawimy osuszacz otwarty choćby na 20-30 min przed jego montażem, to niestety jest on bezużyteczny i nie zabezpiecza układu w sposób właściwy! Ta sama zasada dotyczy osuszaczy niewymienionych w układach, które były rozszczelnione (np. podczas naprawy sprężarki czy wymiany skraplacza). Możliwości chłonne odwadniacza są ograniczone, po zaabsorbowaniu maksymalnej objętości wody nie jest on w stanie chronić czynnika przed wilgocią.

Dlatego osuszacz należy wymienić przy każdorazowej ingerencji w układ i narażeniu go na dostęp powietrza.

Jest to także wymóg gwarancyjny stawiany przez wszystkich producentów sprężarek klimatyzacji na świecie. Posiadając kilka podstawowych informacji o specyfice budowy i funkcji odwadniacza, trudno zrozumieć powszechne zjawisko sprzedaży osuszaczy używanych. To tak jakby próbować ponownie sprzedać filtr oleju czy filtra kabinowy. Pozostaje pytanie, czy wynika to z niewiedzy sprzedających, czy z chęci wykorzystania nieświadomych użytkowników aut. Zjawisko dziwi tym bardziej, że w większości przypadków ceny używanych osuszaczy nie odbiegają od ceny zupełnie nowych części!

Cząsteczki wody trafiają do układu klimatyzacji najczęściej w trakcie awarii związanej z utratą szczelności bądź też podczas niewłaściwie przeprowadzonych czynności montażowych i serwisowych. Wielokrotnie zupełnie nieświadomie wilgoć wprowadzana jest do układu podczas jego napełniania przez mechanika. Długie (3-5-metrowe) i niezabezpieczone węże serwisowe maszyny do nabijania klimatyzacji stanowią źródło późniejszych poważnych problemów. Głównym nośnikiem wilgoci jest także higroskopijny olej, który należy przechowywać w odpowiednich warunkach. Więcej na temat olejów i ich właściwości w kolejnym artykule.

Adam Mańkowski
www.laser-sinex.pl