Pompa cieczy chłodzącej, zwana popularnie „pompą wody”, to istotny element osprzętu silnika. Jej awaria może spowodować przegrzanie silnika, co jest zjawiskiem bardzo niebezpiecznym. Zwykle jednak jest ona następstwem zaniedbań serwisowych np. w postaci braku terminowej wymiany napędu paskowego. Jak rozpoznać objawy awarii i postępować, by przedłużyć jej żywotność?

Podstawowym zadaniem pompy wody jest zapewnienie obiegu płynu po silniku, a tym samym odpowiednia regulacja tego procesu. Urządzenie to jest dosyć proste w budowie i przy zachowaniu zasad serwisowania praktycznie bezobsługowe. Pompa może być napędzana paskiem lub łańcuchem rozrządu, przez co staje się elementem składowym układu rozrządu. Może być również zamontowana jako odrębny podzespół. W pierwszym przypadku, niezależnie od oceny jej pracy, należy wymienić ją wraz z pozostałymi elementami układu rozrządu. W drugiej sytuacji należy postępować zgodnie z instrukcjami producenta. Warunkiem bezawaryjnej pracy pompy cieczy chłodzącej jest terminowa wymiana wszystkich elementów z nią współpracujących i płynu chłodzącego, który ma niebagatelny wpływ na jej kondycję.

Do typowych objawów awarii pompy wody należą:

• wyciek płynu chłodzącego,
• wahania temperatury płynu chłodzącego,
• hałas dobiegający z jej okolic.

Częstym symptomem awarii pompy wody są wycieki płynu. Może być zań odpowiedzialny uszczelniacz pompy lub uszczelka między korpusem pompy a blokiem silnika. Większość pomp ma w korpusie otwór drenażowy. Niewielkie zawilgocenie w jego okolicach nie oznacza awarii, szczególnie gdy jest to nowa, dopiero co zamontowana pompa wody. Wszystko jest kwestią skali. Zawilgocenie związane jest z procesem docierania się pompy, ale gdy przybierze rozmiar regularnego wycieku, najprawdopodobniej będzie to świadczyć o uszkodzeniu uszczelniacza lub błędach montażowych ze strony mechanika. W takim przypadku należy wysuszyć mokre obszary i obserwować, czy płyn chłodzący wycieknie ponownie. Jeśli tak, nowa pompa została nieprawidłowo zamontowana lub stara kwalifikuje się do wymiany.

– Jeśli chodzi o samą wymianę, należy wystrzegać się tanich zamienników i płynów chłodzących niskiej jakości, które nie spełniają norm producenta. W SKF mamy tego świadomość, dlatego oferujemy naszym klientom urządzenia najwyższej klasy, nierzadko przeznaczone na pierwszy montaż w fabryce – mówi Tomasz Ochman z firmy SKF.

Istotną wskazówką w przypadku diagnozowania możliwej usterki pompy wody są wahania temperatury płynu chłodzącego. Zaobserwować je możemy na wskaźniku we wnętrzu samochodu lub za pomocą komputera diagnostycznego, którym możemy odczytać bieżące parametry. Jeśli silnik bez ważnego powodu zaczyna się przegrzewać, może to oznaczać, że pompa cieczy chłodzącej straciła swoją wydajność i nie rozprowadza płynu po silniku w odpowiednich ilościach. Objawy takie mogą być związane z uszkodzeniem mechanicznym wewnątrz pompy (np. łopatek wirnika) lub z wyciekami płynu, spowodowanymi korozją elementów układu chłodzenia. W przypadku stwierdzenia korozji należy bezwzględnie wymienić płyn i przepłukać układ chłodzenia odpowiednim specyfikiem. Przed postawieniem ostatecznej diagnozy warto sprawdzić stan pozostałych elementów układu chłodzenia: termostatu, chłodnicy czy czujnika temperatury płynu. Ich usterki również mogą być odpowiedzialne za nagłe spadki i wzrosty temperatury.
Kolejnym objawem uszkodzonej pompy wody jest nietypowy hałas, dobiegający z jej okolic. Oznacza on zazwyczaj uszkodzone łożysko. Usterka może być spowodowana nieprawidłowym montażem paska rozrządu, który – nadmiernie naprężony – może powodować zbyt duże obciążenie łożyska pompy, a tym samym przyspieszać jego zużycie.

– Po rozpoznaniu źródła końcowa weryfikacja usterki łożyska powinna odbyć się poprzez demontaż napędu, a następnie obrócenie ręczne wałkiem pompy. Jeśli pojawi się podobny dźwięk lub wyczuwalny luz, to uszkodzeniu uległo właśnie łożysko. W normalnych warunkach wałek pompy obraca się równomiernie z lekkim oporem, nie wydając żadnych nietypowych odgłosów. Niedopuszczalne jest oczywiście kręcenie wałkiem nowej pompy, którą możemy w ten sposób nieodwracalnie zniszczyć. Opisany zabieg ma nam jedynie pozwolić upewnić się, że mieliśmy do czynienia z usterką łożyska w starej pompie – tłumaczy Tomasz Ochman.

Warto zauważyć, że awarie pompy wody wynikają zazwyczaj z zaniedbań serwisowych, a nie z usterek samego urządzenia. – Stary, zużyty płyn chłodzący odznacza się wysoką zawartością chlorków, co w połączeniu z wysoką temperaturą może powodować korozję elementów pompy, takich jak wirnik, korpus czy uszczelnienie pierścieniem ślizgowym. Brak terminowej wymiany rozrządu, którego pompa może być elementem składowym, nieregularna wymiana samego płynu, który po latach traci swoje właściwości ochronne – to główne przyczyny awarii każdej pompy cieczy chłodzącej, bo sama z siebie nie powinna ona sprawiać problemów – podsumowuje Tomasz Ochman.